Buskruit en vuurwerk in de Leidse stadsgeschiedenis

Vandaag duiken we in de explosieve geschiedenis van Leiden. Op de Leidse Steenschuur ontplofte op 12 januari 1807 een vrachtschip met buskruit. Het was de eerste nationale ramp in Nederland. Er vielen doden en gewonden en het land was in rep en roer. Er werd een nationaal rampenfonds opgericht dat geld inzamelde voor de stad en de getroffen burgers.

Historica Arti Ponsen neemt het publiek mee in deze geschiedenis en vertelt tijdens een flitscollege hoe relieken en herinneringen aan deze ramp van generatie op generatie zijn doorgegeven in Leidse families.

Toch is dit niet het enige historische verhaal dat Leiden kent als het aankomt op buskruit. Leiden was ook jarenlang het centrum van vuurwerkproductie in Nederland door de vuurwerkfabriek KAT. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd KAT marktleider in Nederland op het gebied van siervuurwerk en was de fabriek onder meer verantwoordelijk voor grote vuurwerkshows. Door stadsuitbreiding groeiden Leiden en de fabriek naar elkaar toe. Bewoners zagen weinig gevaar in de aanwezigheid van KAT tot de vuurwerkramp in Enschede in 2000. KAT moest daardoor verdwijnen.

Vuurwerk en rampen

Na het flitscollege van Arti Ponsen praten we met haar na over haar onderzoek. Ook Lieselotte van de Ven van Erfgoed Leiden en Omstreken schuift daarbij aan. Lieselotte groeide op in Enschede en maakte op jonge leeftijd de vuurwerkramp op 13 mei 2000 mee. Met Arti en Lieselotte bespreken welke overeenkomsten er zijn tussen deze twee nationale rampen.

In het tweede deel van het programma krijgt vuurwerkfabriek KAT alle aandacht. Archeoloog en journalist Ruurd Kok bezocht het voormalige terrein van de vuurwerkfabriek en -opslag in Groenoord en deed daar onderzoek. Hij vertelt daarover en na afloop is er ruimte voor vragen aan Ruurd én vragen aan het (Leidse) publiek of zij nog herinneringen hebben aan KAT of aan de spectaculaire vuurwerkshows tijdens het Leidens Ontzet, die door KAT werden gemaakt.

Oktober is  de Maand van de Geschiedenis. Het thema dit jaar is: Wat een ramp! Klik hier voor meer informatie over de Maand van de Geschiedenis.

Een programma van BplusC in samenwerking met Erfgoed Leiden en Omstreken.

Sprekers

Arti Ponsen doet sinds 2003 archiefonderzoek naar de Leidse buskruitramp van 1807. Bij de herdenking in 2007 kon zij de ware toedracht van de ramp onthullen in de bundel Het Fataal Evenement. Ook schreef zij mee aan het hoofdstuk over de technische kanten van de explosiedie qua kracht vergelijkbaar is geweest met de vuurwerkramp van Enschede. Dat bracht haar ertoe om zich te verdiepen in de geschiedenis van het Leidse vuurwerk.

Lieselotte van de Ven werkt bij Erfgoed Leiden en Omstreken. Ze komt uit Enschede en maakte als zesjarige op 13 mei 2000 de vuurwerkramp mee.

Ruurd Kok is archeoloog en journalist bij het Leidsch Dagblad. Hij bezocht het voormalige terrein van KAT Vuurwerk om te onderzoeken wat daar op de plek nog terug te vinden is van de jarenlange opslag en productie van het vuurwerk

Locatie: Nieuwstraat 4, Leiden.

Tijd: 11.00 uur tot 12.15 uur.

Entree: Gratis.

Deze activiteit is Nederlandstalig.