Deze tentoonstelling roept verschillende gedaantes van de duisternis aan.. Zij is doorgaans ongrijpbaar, maar soms is zij stoffelijk, dan is het net alsof we in staat zijn haar te vangen en eventjes in onze handen te kunnen houden

Slangsterren, sterrenkijken, buskruitsporen, duistere ziektes en nachtbloeiers …. de nieuwe editie van de jaarlijkse tentoonstelling Beelden in Leiden op de Hooglandse Kerkgracht brengt binnen het thema Duisternis nieuw werk van de jonge kunstenaars Lisa van Casand, Robert Glas, Marit Westerhuis, Leandros Ntolas en Clemence Hilaire. Nieuw bij deze editie is de samenwerking de Hooglandse Kamer alwaar een binnenpresentatie wordt verzorgd. In een speciaal lezingenprogramma gaan kunstenaars en wetenschappers publiekelijk in gesprek, waarbij wordt ingezoomd op het thema en de getoonde werken vanuit de kunst, astronomie, ethiek, theologie, rechten, oceanografie, biologie etc. Op Begraafplaats Rhijnhof is dankzij de steun van de twee nieuwe mecenassen Ernst Bos en Kees Cools nieuw werk te zien van de BiL-kunstenaars Josua Wechsler en Lisa Sebestikova. Lees hieronder meer.

De tentoonstelling I feel the bleached bones of lifeless stars drifting above voor deze editie van Beelden in Leiden staat in het teken van duisternis, als symbool en ook als materie, en reikend van hoog in de hemel tot diep onder het aard- of huidoppervlak. Zij neemt als uitgangspunt dat de duisternis over competenties beschikt die in onze op de Verlichting gestoelde samenlevingen ongezien blijven. En dat is in het gunstigste geval. Vaker nog worden de duisternis—en de aan haar verwante begrippen zoals opaciteit en zwartheid—geassocieerd met obscurantisme, barbaarsheid, en achteruitgang. Dit heeft er in de geschiedenis meermaals toe geleid dat de tijdvakken, geloofsovertuigingen, culturen en geografische locaties die als zodanig werden bestempeld zijn onderworpen of zelfs vernietigd.

De deelnemende kunstenaars Clémence Lollia Hilaire, Leandros Ntolas, Lisa van Casand, Marit Westerhuis en Robert Glas ondermijnen de dominante, ronduit vijandige houding ten opzichte van de duisternis door te suggereren dat zij tot dusver onderbelichte kwaliteiten bezit. Hun werk toont aan dat zij soms zelfs in staat is tot ondenkbare acties over te gaan. Zo kan zij een voedingsbodem bieden voor nieuw leven of reeds bestaande ecosystemen in stand houden, en ook heeft zij het vermogen vrijheid te genereren, bescherming te bieden en verzet op gang te brengen. 

Ontwikkelingen in de astronomie, en diverse andere wetenschappelijke disciplines, staan centraal in I feel the bleached bones of lifeless stars drifting above. Niet enkel omdat zij ons doen inzien dat alternatieve gezichtspunten mogelijk zijn, maar ook omdat dankzij astronomisch —alsook botanisch, historisch, geologisch en filosofisch—onderzoek het besef indaalt dat alternatieve gezichtspunten wenselijk zijn in een letterlijk en figuurlijk verlichte wereld die onveranderlijk het duister en het zwarte onderdrukt. Zo hebben sterrenkundigen in de afgelopen decennia bewezen dat de duisternis ten grondslag ligt aan ons bestaan. Uit hun berekeningen blijkt dat 85% van ons universum gevormd wordt door zwarte materie: deze onwaarneembare, onverlichte substantie speelt een hoofdrol in de formatie en het bijeenhouden van de sterrenstelsels.

Hoe kunnen dergelijke bevindingen in de wetenschap bijdragen aan alternatieve beschouwingen van de duisternis? Op welke manier kunnen kunstenaars kosmische ontwikkelingen verbeelden en zo een rol spelen bij het bieden van een heterogener en complexer perspectief op de duisternis? Vragen als deze worden opgeworpen aan de hand van de diverse kunstwerken die te zien zijn voor deze editie van Beelden in Leiden.